<p>De energietransitie is voor veel ondernemers een abstract containerbegrip. Iedereen is wel vóór, maar wat het precies betekent voor de eigen bedrijfsvoering is onduidelijk. Hoe krijg je inzicht in je energieverbruik en op welke plekken dat kan worden teruggebracht? Ook is niet altijd in een keer duidelijk welke technieken daarvoor het meest geschikt zijn. Kortom: veel bedrijven hebben een duurzame ambitie maar weten niet goed hoe ze de stap kunnen maken, laat staan welke oplossingen het meest bijdragen om hun doel te bereiken. Dat vertraagt de energietransitie en daar wil Anexo wat aan doen.</p>

<p>Anexo biedt bedrijven inzicht in energie, en helpt met slimme netwerkoplossingen bij het sturen en regelen van energievraag en aanbod. Het bedrijf heeft 3500 klanten waaronder partijen die veel energie gebruiken zoals bijvoorbeeld de glastuinbouw in het Westland, maar ook overheden zoals waterschappen en gemeentes en grote bedrijven zoals ENGIE en KPN. Anexo is onderdeel van netwerkbedrijf Juva, dat ook netbeheerder Westland infra, en geothermiebedrijf Capturam onder de vleugels heeft. Anexo staat onder leiding van Emile Croin en heeft 80 werknemers.</p>

Anexo

<p>NOOR zet zich in voor democratische principes en positieve sociale verandering van de visuele journalistiek. Naast het bureau is er ook een gelijknamige stichting die zich richt op het creëren van kansen voor visueel onderwijs. </p>

NOOR images

<h2>Klimaatneutraal in 2035</h2>
<p>Sinds 2007 zet Eneco in op een duurzame koers, als één van de eerste grote energiebedrijven. Ook is het bedrijf één van de grootste investeerders in duurzame energieprojecten zoals windparken op zee, duurzame warmte in de industrie en grote zonnedaken. Het bedrijf is naast rendement gericht op het verminderen van de impact op het klimaat en de biodiversiteit. Het bedrijf scoorde in 2020 hoog in de Stroomranking van de consumentenbond, en kreeg een 8,1 voor het leveren van groene stroom aan consumenten.</p>
<p>In 2021 scherpte Eneco zijn klimaatambities flink aan: het bedrijf wil niet pas in 2050, maar al in 2035 klimaatneutraal zijn. Dat geldt niet alleen voor de eigen activiteiten, maar ook voor de energie die het bedrijf levert aan klanten.</p>

Eneco

<h2>“Wij willen een fossielvrij leven mogelijk maken” </h2>
<p><strong>Vattenfall is met twee miljoen klanten een van de grootste energiebedrijven van Nederland. Het bedrijf investeert in Europa ongeveer 1 miljard euro per jaar aan hernieuwbare energieopwekking. “Er komt gewoon een keer een einde aan olie, steenkool en aardgas. We ontwikkelen op grote schaal hernieuwbare alternatieven.” </strong></p>
<p>De duurzame missie van Vattenfall kan voor weinig mensen een verrassing zijn. Die is namelijk via commercials, abri’s en billboards breed gecommuniceerd: “Fossielvrij leven binnen één generatie”. Vattenfall heeft zakelijke en particuliere klanten in Nederland. Het bedrijf levert elektriciteit en gas (of warmte) aan twee miljoen huishoudens, en behoort daarmee tot de grootste energiebedrijven van het land. </p>
<h3>Morele plicht </h3>
<p>CEO Martijn Hagens van Vattenfall Nederland is ervan overtuigd dat zijn bedrijf een ‘grote bijdrage’ kan en gaat leveren om de wereld fossielvrij te maken. “De wereldbevolking groeit, de vraag naar elektriciteit groeit. Ik beschouw het als de morele plicht van het rijke westen om de kostprijzen voor duurzame energie te verlagen, zodat landen die minder te besteden hebben ook de transitie naar een groene economie kunnen maken. Windenergie is al interessant voor ontwikkelingslanden door de leercurve die het westen, maar ook China, heeft doorgemaakt. Voor wind op zee was tien jaar geleden een subsidie nodig van 100 euro per megawatt, nu is dat nul.” </p>
<p>Op de achtergrond speelt voor Hagens niet alleen het klimaatvraagstuk, maar is ook verantwoord omgaan met eindige grondstoffen belangrijk. “Er komt gewoon een keer een einde aan olie, steenkool en aardgas. Ook daarom moeten we op grote schaal hernieuwbare alternatieven ontwikkelen.” </p>
<h3>Afscheid nemen van het oude </h3>
<p>Die visie leidt tot ingrijpende beslissingen. “Als je fossielvrij wilt zijn dan moet je afscheid nemen van het oude. We hebben in Nederland onze kolencentrale gesloten en we hebben in Duitsland overeenkomsten gesloten met de stad Berlijn om ook daar onze laatste kolencentrales, die stadswarmte leveren voor 2030, uit te faseren en te vervangen met duurzame alternatieven.” </p>
<p>Afscheid nemen van het oude betekent investeren in het nieuwe. “We investeren één miljard euro per jaar in duurzame energieopwekking, met name wind op zee. Daarnaast bouwen we met InCharge één van de grootste laadnetwerken voor elektrische auto’s in Europa.” </p>
<h3>Verduurzamen van productieprocessen </h3>
<p>Ook is Vattenfall actief op de zakelijke markt, en werkt het samen met de industrie aan het verduurzamen van productieprocessen. In een joint-venture samen met het Zweedse staalbedrijf SSAB en mijnonderneming LKAB wordt in een startup fossielvrij staal geproduceerd. “Staalproductie is nu nog een heftig proces qua CO2-uitstoot. Als we dat fossielvrij kunnen maken, met de inzet van groene waterstof, dan heeft dat potentieel enorme impact.” </p>
<p>Ook maken turbineleveranciers het mogelijk om waterstof te gebruiken in een aardgascentrale. “Als je windenergie over hebt, kunnen we door middel van elektrolyse waterstof produceren. Als er geen wind is maar wel vraag, dan kunnen we met waterstof elektriciteit opwekken. Dat gaan we technisch mogelijk maken bij onze Magnumcentrale in de Eemshaven.” </p>
<h3>Duurzame alternatieven </h3>
<p>De grootschalige productie van groene waterstof is een technologie voor de langere termijn. “Dat zal pas na 2030 impact krijgen, maar als we waterstof tegen die tijd geïntegreerd willen hebben in ons energiesysteem, dan moeten we nu wel dit soort investeringen doen. We gaan waterstof wel nodig hebben, want met alleen wind en zon gaan we er niet komen.” </p>
<p>Op de particuliere markt ziet Hagens dat steeds meer gezinnen hun eigen huis willen verduurzamen. Maar willen ze er ook zelf in investeren? “We willen mensen sowieso voorzien van groene stroom en groen gas. We gaan de windparken op zee aan de Hollandse kust uitbouwen om ook het stroomverbruik van huishoudens te vergroenen. En met een bedrijf als Feenstra bieden we oplossingen als alternatief voor de gasketel, zoals een warmtepomp of een hybride warmtepomp. Als mensen zelf de investering niet kunnen doen, dan bieden banken daar tegenwoordig veel mogelijkheden voor, bijvoorbeeld via de hypotheek.” </p>
<h3>Verduurzaming gebouwde omgeving </h3>
<p>De verduurzaming van de gebouwde omgeving staat ook centraal in de Green Deal van Eurocommissaris Frans Timmermans. Europa wil grootschalig gebouwen laten overschakelen van fossiel naar groen, en gaat daar ook fors in investeren. “Op termijn moeten we afscheid nemen van aardgas. Maar we hebben nog wel tot 2040 of 2045 nodig om dat in Nederland voor elkaar te krijgen”, aldus Hagens. De meeste nieuwbouwhuizen krijgen al geen aansluiting meer op het gasnet. “De uitdaging zit in het verduurzamen van de bestaande bouw. Samen met woningcorporaties kun je in één keer woonblokken verduurzamen. Eerst isoleren, en dan nieuwe apparatuur zoals warmtepompen erin.” </p>
<h3>Coronacrisis: impact op de energietransitie </h3>
<p>De coronacrisis heeft stevige impact op de energietransitie, constateert Hagens. “Corona heeft geleid tot vraaguitval. Dat drukt de prijzen, ook van fossiele stroom. En dat maakt de concurrentiepositie van duurzame stroom lastiger. Maar dat is korte termijn. Op de lange termijn leveren duurzame investeringen nog steeds zowel financieel als maatschappelijk voordeel op. Met Vattenfall hebben we daarom in juni besloten om de bouw van een windpark op zee gewoon door te zetten. En we verwachten dat er uit de verschillende Europese en nationale herstelfondsen ondersteuning komt voor duurzaamheid.” </p>
<p>Het Nederlandse herstelfonds is generiek van aard, en nog niet specifiek gericht op duurzame projecten. Dat had volgens Hagens ‘wel iets groener gekund’. Het geld in het Europese fonds heeft wel deels een groen oormerk. Wat de Nederlandse overheid wel kan doen, is met fiscale regelgeving duurzame investeringen stimuleren. Hagens pleit voor het instrument van ‘willekeurige afschrijving’. Bedrijven beslissen dan zelf in welke termijn ze investeringen afschrijven. Als ze snel afschrijven, verschuift de belasting die ze moeten betalen naar een later moment. Dit geeft dan nu juist ruimte om meer te investeren. “We hebben een oproep aan de minister gedaan om die willekeurige afschrijving toe te staan, net als VNO-NCW en brancheorganisatie Energie Nederland. Die regeling is belangrijk, want we missen toch wat kansen nu om het herstel echt groen te maken.” </p>
<p>Als het aan Hagens ligt, zet de overheid ook subsidies en belastingvoordelen in voor huishoudens. “Het mes snijdt aan meerdere kanten. Want daarmee stimuleren we de vergroening van woningen, houden we de bouw- en installatiesector overeind, wat goed is voor de werkgelegenheid, en brengen we de CO2-emissies omlaag.” </p>

Vattenfall

<h2>“Het klimaatprogramma is cruciaal voor het voortbestaan van de Rotterdamse haven” </h2>

<p><strong>De Rotterdamse haven is al tientallen jaren een icoon van de Nederlandse economie. Ook gedurende en na de transitie van een fossiele naar een duurzame economie, wil ‘Rotterdam’ de belangrijkste logistieke draaischijf en industrieel cluster binnen Europa blijven. </strong></p>

<p>Al vele decennia draait de Rotterdamse haven op fossiele brandstoffen. Olie en gas dienen als grondstof voor de chemische industrie in het havengebied. Vloeibaar aardgas en kolen komen de haven binnen om per trein of pijpleiding naar het achterland getransporteerd te worden. </p>

<h3>Duurzame transitie noodzakelijk </h3>

<p>Die trots op de status van de Rotterdamse haven is voelbaar als Alice Krekt, directeur van het Deltalinqs Climate Program, aan het woord is. Maar er is ook een zorg. “Hier is niet alleen de haven met haar containeroverslag, bulk overslag en dienstverlening. Het is ook een industrie met raffinaderijen en chemische bedrijven. En enorm veel dienstverlening, zoals loodsen en zakelijke dienstverlening er omheen. Het hele economische cluster is gebaseerd op fossiele brandstoffen, en dat moet anders.” </p>

<p>Als programmadirecteur werkt Krekt hard aan de duurzame transitie. De missie? “De haven en de industrie helpen verduurzamen”, is de beknopte formulering van Krekt. </p>

<h3>Meer dan belangenbehartiging </h3>

<p>Deltalinqs is de ondernemersvereniging van de Rotterdamse haven en industrie. De vereniging is opgericht als belangenbehartiger. “Ik zeg weleens met een knipoog dat wij de ANWB van het Rotterdamse haven- en industrieel cluster zijn. We lobbyen bij het Havenbedrijf Rotterdam, de gemeente en bij de provincie, en ook in Den Haag en Brussel.” </p>

<p>“Maar wij doen meer dan belangenbehartiging. We organiseren een groot aantal inhoudelijke kennissessies in de vorm van webinars, workshops, masterclasses en trainingen. Daarnaast organiseren we veel netwerkbijeenkomsten, om de bedrijven in het cluster met elkaar te verbinden. Bovendien hebben wij een klimaatprogramma, waarbinnen we samen met onze leden en partners werken aan het realiseren van de klimaatdoelen.” </p>

<h3>Als de transitie hier lukt, kan het overal </h3>

<p>“Dit klimaatprogramma is cruciaal voor het voortbestaan van de Rotterdamse haven”, zegt Krekt beslist. “Alle bedrijven hebben natuurlijk hun eigen verantwoordelijkheid en starten ook projecten op, maar binnen Deltalinqs kunnen we de krachten bundelen. Het cluster is enorm verweven. Het product van de ene fabriek, is een halffabricaat voor de volgende. Veel innovaties vereisen samenwerking. De samenwerking is vaak complex, maar is er meestal al. Alle oplossingen kunnen en moeten hier worden toegepast. Daarom zeg ik altijd: als we hier de transitie voor elkaar krijgen, dan kan het overal.” </p>

<p>In de verschillende klimaatakkoorden wordt gekeken naar de situatie in 2030 en 2050. Die termijn is ver weg, vindt Krekt. “Het gevaar van die termijnen is uitstelgedrag. Prima als een bedrijf in 2050 circulair wil zijn. Maar ik wil kijken wat we nú kunnen doen, de komende vijf tot zeven jaar. Voor 2030 zijn er nog maar twee grote onderhoudstops bij de industrie. Tijdens zo’n stop kunnen wijzigingen in het productieproces worden doorgevoerd. Beslissingen over aanpassingen moeten daarom nu worden genomen.” </p>

<h3>H-vision </h3>

<p>De Deltalinqs-programmadirecteur heeft een budget beschikbaar van circa 3 miljoen euro voor het klimaatprogramma, afhankelijk van het aantal projecten dat loopt. Het klimaatprogramma is een publiek-private-samenwerking die wordt gefinancierd door de provincie Zuid-Holland, de gemeente Rotterdam, Deltalinqs en de bedrijven die participeren in de verschillende projecten. </p>

<p>Het grootste project dat daarvoor wordt opgezet, H-vision, heeft betrekking op de inzet van waterstof in een raffinaderij. “Ik ben er zelf projectleider van”, vertelt Krekt. “We gebruiken restgassen uit fabrieken om waterstof te maken. Die waterstof gebruiken we dan om warmte te produceren waar voorheen aardgas voor werd gebruikt. Dat levert een enorme reductie aan aardgasgebruik op, en dus ook een enorme CO2-reductie.” </p>

<h3>Energiebesparingsfonds </h3>

<p>Daarnaast heeft Deltalinqs samen met de provincie Zuid-Holland een energiebesparingsfonds opgezet. Bedrijven kunnen via dat fonds een scan laten uitvoeren. Experts lichten het bedrijf dan door en geven de directie advies hoe ze energie kunnen besparen. “Daar komen goede projecten uit. Vaak zijn er voor besparingsmaatregelen subsidies te krijgen, daar helpen wij die bedrijven dan mee.” </p>

<h3>Energiemix van de toekomst </h3>

<p>Ook heeft Deltalinqs samen met TNO een energiemix-studie opgezet, waarbij ze per bedrijf inschatten hoe hun energiemix van de toekomst er uit zal zien. De verzameling van deze (geanonimiseerde) data kunnen netbeheerder Stedin en Havenbedrijf Rotterdam gebruiken om de juiste infrastructuurkeuzes te maken. “We willen dit uitbouwen tot een safehouse waarmee de verwachte vraag en aanleg van energienetwerken aan elkaar worden gekoppeld.” </p>

<p>Verder zet Krekt in op samenwerking en communicatie. “Toen het eerste bedrijf de energiebesparingsscan had gedaan, hebben we een klein symposium georganiseerd om het project en de resultaten te presenteren aan andere bedrijven.” </p>

<p>Ook is er een intensieve samenwerking met de gemeente Rotterdam. “De gemeente heeft bijvoorbeeld geld beschikbaar gesteld voor walstroom, zodat er minder vervuilende aggregaten hoeven te draaien.” </p>

<h3>Investeren in infrastructuur van de toekomst </h3>

<p>De lobbyactiviteiten, die Deltalinqs momenteel ontplooit, zijn er vooral op gericht dat bedrijven in staat worden gesteld om de klimaatdoelstellingen te halen. “Wij willen graag dat de doelstellingen, die worden opgelegd, in de pas lopen met de regelgeving. Ook moeten er voorzieningen en infrastructuur komen. Zo kan een bedrijf wel overschakelen op waterstof, maar dan moet er wel een pijpleiding zijn om die waterstof aan te voeren.” </p>

<p>Dat brengt Krekt bij een breder punt. “Als we daadwerkelijk met een groen herstel uit de coronacrisis willen komen, dan moet de overheid vooral investeren in de infrastructuur van de toekomst. Dat is voor bedrijven vervolgens een impuls om te verduurzamen. Als de overheid zorgt voor een waterstofinfrastructuur, dan gaan bedrijven op enig moment echt wel van het aardgas af.” </p>

<p>Voor de elektrificatie van transport is het belangrijk dat er voldoende innovatie- en opschalingsbudgetten zijn. “De voertuigen moeten goedkoper worden. Voor veel ondernemers in de transportsector zijn de marges klein, evenals de verduurzamingsmogelijkheden. Een elektrische truck is drie keer duurder dan een dieseltruck. Dat verschil kunnen ondernemers op dit moment niet overbruggen.” </p>

<h3>Overheid moet daadkrachtig optreden </h3>

<p>“We hebben in de coronacrisis een super daadkrachtige overheid gezien”, observeert Krekt. “Terwijl eerder over het klimaatakkoord lang moest worden gediscussieerd. Ik hoop dat er voor het klimaat nu eenzelfde gevoel voor urgentie ontstaat. Het lijkt me goed als er naar analogie van de deltacommissaris een klimaatcommissaris komt, die over de ministeries heen kan optreden. De opdracht: alle obstakels overwinnen om het klimaatakkoord op tijd uitgevoerd te krijgen.” </p>

Deltalinqs

<p>Zoals de naam al doet vermoeden ligt het werkterrein van CityTec in steden waaronder Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Klanten zijn voornamelijk overheden zoals provincies en gemeenten, Rijkswaterstaat, waterschappen en gemeentelijke of provinciale havenbedrijven. Maar ook beheerders van bedrijventerreinen en industriecomplexen behoren tot de klantengroep van CityTec.</p>

<h2>Gelijkspanning</h2>

<p>Naast de eigen CO2 reductie maakt CityTec zich hard voor emissieverlaging bij zijn klanten. Het bedrijf pleit bij alle aanbestedingen voor het gebruik van dynamische LED verlichting op gelijkspanning. Dit kan per project een CO2 reductie van minimaal 65 procent opleveren. CityTec wil in 2023 minimaal 15 procent van alle gegunde grote projecten (&gt;€70.000) met deze techniek uitvoeren.</p>

<p>CityTec is een groot voorstander van de invoering van gelijkspanning omdat hiermee minder conversies nodig zijn wat tot minder energieverlies leidt. CityTec neemt daarvoor actief deel aan de Green Village dat de inzet van gelijkspanning in het openbare lichtnet onderzoekt. Bij CityTec werken ruim tweehonderd vakmensen, die verantwoordelijk zijn voor het adviseren, uitvoeren, beheren en onderhouden van ruim 500.000 lichtmasten, 30.000 verkeerslichten en 2.000 parkeerinstallaties in heel Nederland. CityTec staat onder leiding van Marc Speijer.</p>

CityTec

<p>Er zijn al meer dan 350 Groendus zonnecentrales in Nederland. Het bedrijf plaatst slimme meters, laadpalen en batterijen. Met inzicht, monitoring en innovatieve energiesturing helpt Groendus andere bedrijven om energie te besparen en slim te verbruiken. Bovendien faciliteert het bedrijf via de Groendus Energiemarktplaats een duurzame energiemarkt, waar opwekkers en verbruikers direct groene stroom verhandelen, zonder tussenkomst van een traditioneel energiebedrijf. <br />
<br />
Op die manier bouwt Groendus, samen met ruim 5.000 klanten, aan een toekomstbestendig energiesysteem waarin duurzame opwek en verbruik in balans zijn.<br />
<br />
Groendus is het resultaat van een samenvoeging van acht verschillende gespecialiseerde energiebedrijven. Het bedrijf is gevestigd in Utrecht en staat onder leiding van René Raaijmakers. Jeroen de Haas, voormalig topman van Eneco, was initiatiefnemer van Groendus en is als Voorzitter van de Raad van Commissarissen nog altijd nauw betrokken bij de organisatie.<br />
</p>

Groendus

<p>Pure Energie bouwt windmolen- en zonneparken. In 2013 was Pure Energie het eerste commerciële bedrijf dat daarbij ging samenwerken met energie coöperaties. Inmiddels is deze vorm van burgerparticipatie opgenomen in het Klimaatakkoord. Pure energie levert ook duurzame energie aan zowel de zakelijke als de consumentenmarkt. Pure energie werd acht jaar op rij door de Consumentenbond en Natuur en Milieu uitgeroepen tot groenste energieleverancier van Nederland omdat het bedrijf actief bijdraagt aan de transitie naar een schone energievoorziening. Pure energie heeft 12 zonneparken en 70 windmolen verspreid over 14 windparken in Nederland. Daarnaast heeft het 15 energieprojecten in aanbouw. Pure Energie is onderdeel van het in 1995 opgerichte duurzame energiebedrijf Raedthuys dat in handen is van oprichter Alfons Wispels.</p>

<h2>Visie</h2>

<p>Pure energie wil de groenste energie van Nederland maken en leveren ‘van weiland tot stopcontact’. Het bedrijf is actief in zowel het ontwikkelen, bouwen als het exploiteren van de parken. Het levert uitsluitend stroom die het zelf opwekt. Met de groei van het aantal klanten groeit dus ook de hoeveelheid opgewekte duurzame stroom.</p>

<p>Bij de ontwikkeling van duurzame energieprojecten werkt Pure Energie samen met tientallen energiecoöperaties in Nederland. Daarbij is 50% lokaal eigendom en gelijkwaardigheid het uitgangspunt: hetzelfde investeren, dezelfde inzet, evenveel zeggenschap. Inwoners kunnen via de coöperatie mee-investeren in het wind- of zonnepark en de lokale energiecoöperatie kan met de inkomsten nieuwe duurzaamheidsprojecten beginnen. Hierdoor komt een groot deel van de inkomsten van het project direct terug bij de lokale samenleving.</p>

<p>Pure energie levert ook gas waarvan het de CO2 uitstoot compenseert met duurzame energieprojecten in Azië en Afrika. Zo investeert Pure energie in windparken in Azië en voorziet het de bevolking van verschillende Afrikaanse landen van cookstoves, waarmee drie ton CO2 per jaar bespaard wordt.</p>

Pure energie

<p>Eteck noemt zichzelf techniekonafhankelijk wat wil zeggen dat het gebruikmaakt van de technologische oplossing die het beste bij de situatie van de klant past. Want de beste oplossing voor een project wordt bepaald door de ruimte die er is, hoe de ondergrond in de wijk is opgebouwd, welke lokale duurzame bronnen voor handen zijn en wat de (bouw)plannen in de omgeving zijn. Eteck maakt gebruik van de meest innovatieve technologieën waaronder het opslaan van warmte en koude in de bodem (WKO), aquathermie het winnen van warmte uit oppervlakte water (TEO),leidingwater (TED) en afvalwater (TEA), thermische zonne-energie door middel van zonnecollectoren en een boilervat en het gebruik van restwarmte.</p>

<p>Eteck staat onder leiding van algemeen directeur Jaap van Eck, de vierde generatie sinds de oprichting in 1895. Onder zijn leiding transformeerde het bedrijf de afgelopen tien jaar van ‘traditionele sloop- en infrawerkzaamheden’ en ‘boringen en bemalingen’, naar ontwikkelaar van duurzame warmtesystemen voor de woning- en utiliteitsbouw.</p>

Eteck Energiebedrijven

<p>Sunrock is een van de voorlopers in de verandering naar een duurzame energievoorziening in Europa. Het bedrijf heeft de ambitie om de hele keten te ontzorgen. Sunrock levert zonnepanelen en slimme accu’s, verzorgt het databeheer en levert overzichtelijke dashboards. Het bedrijf neemt een regiefunctie, en zorgt voor haalbaarheidsstudies, het aanvragen van vergunningen, de financiering, maar ook de exploitatie. Alleen voor de aanleg en installatie van zonnepanelen werkt Sunrock met vaste externe partijen. <br />
<br />
In 2020 werd Sunrock overgenomen door Cofra, het investeringsbedrijf van C&amp;A-familie Brenninkmeijer. Er werken inmiddels meer dan 100 medewerkers, van data-experts tot technici. Allemaal betrokken bij de langetermijnmissie van Sunrock: een CO2-neutraal Europa. </p>

Sunrock

<h2>Van fossiel naar hernieuwbaar</h2>
<p>In 2020 maakte bp een grote strategische draai. Het bedrijf kondigde aan zijn fossiele bedrijfsactiviteiten te gaan afbouwen en tegelijkertijd fors te gaan investeren in hernieuwbare vormen van energie. In 2030 wil bp 40 procent minder olie uit de grond halen dan in 2020. Sinds de bekendmaking van de groene strategie heeft bp grootschalige projecten aangekondigd op het gebied van zonne-energie en de ondergrondse opslag van CO2.</p>
<h2>Bp Nederland</h2>
<p>Bp Nederland houdt zich voornamelijk bezig met de raffinage en marketing van brandstoffen en smeermiddelen. Het bedrijf heeft zo’n 2.000 medewerkers in dienst. De bp raffinaderij in Rotterdam is één van de grootste raffinaderijen van West-Europa en verwerkt dagelijks 400.000 vaten aardolie en stoot jaarlijks 2,3 megaton CO2 uit. De raffinaderij is gevestigd in Europoort-Rotterdam. Met ongeveer 350 tankstations is bp een van de grotere spelers op de Nederlandse brandstoffenmarkt. bp Nederland staat onder leiding van Ruben Beens die daarnaast ook verantwoordelijk is voor alle bp tankstations in Nederland.</p>

Bp Nederland

<h2>Lichte zonnepanelen</h2>
<p> Verschillende mogelijke toepassingen passeerde de revue, van drones tot aan bakfietsen. Inmiddels heeft het bedrijf focus aangebracht en zijn hun panelen te vinden op daken van bezorgwagens en op zee- en binnenvaartschepen. Door de panelen niet van glas, maar polymeerlagen te maken, zijn ze slechts enkele millimeters dik en daarmee minder zwaar dan de klassieke zonnepanelen voor op daken. Deze eigenschappen zijn essentieel voor de transportsector waar elke kilo telt. Voor schepen uitgerust met panelen streeft Wattlab naar een brandstofbesparing van 10 procent door gebruik van zonnepanelen. Op jaarbasis scheelt dit per schip ongeveer 25.000 liter brandstof en 65 ton CO2-uitstoot. Voor bezorgwagens, bijvoorbeeld van online supermarkt Picnic, helpen de panelen het bereik van de accu te vergroten en blijven de producten koel. Op deze manier wil Wattlab een bijdrage leveren aan de energietransitie.</p>

Wattlab

<p>PowerD laadt elektrische auto’s op met behulp van reststroom van zonne-en windenergie. Op momenten dus dat het hard waait en de zon schijnt maar de vraag naar stroom laag is. Op die manier wil het de markt voor duurzame energie aantrekkelijker maken.</p>
<p>Power D is ontstaan als project van het bedrijf Faraday Keys, dat in 2016 werd opricht door Pieter Willems. Faraday Keys bedenkt en bouwt nieuwe businessmodellen op het snijvlak van elektrisch rijden en hernieuwbare energie. Volgens Willems moet verduurzamen in de eerste plaats commercieel aantrekkelijk zijn. </p>
<p>PowerD voorspelt met behulp van algoritmes wanneer er een overschot aan wind of zonne-energie is. Klanten zijn leasemaatschappijen, energiebedrijven maar ook particulieren. PowerD heeft 20 medewerkers en is gevestigd in Amsterdam. </p>

PowerD

<p>Heijmans bouwt en renoveert woningen, maar ook bijvoorbeeld ziekenhuizen of laboratoria en datacenters. Ook legt Heijmans wegen aan, bouwt viaducten, tunnels, sluizen en waterzuiveringsinstallaties. Daarbij horen ook werkzaamheden die te maken hebben met kabels, leidingen en energievoorziening.<br /></p>
<p>Heijmans bestaat bijna 100 jaar als bouwbedrijf in de breedste zin van het woord. Inmiddels telt het tegen de 5.000 mensen. In de bedrijfsvoering onderscheidt het zich door een innovatieve inslag, bijvoorbeeld in processen, materiaalgebruik en diensten. Heijmans wil een actieve rol spelen in de energietransitie, niet alleen door de eigen manier van werken, maar ook door de implementatie van nieuwe, duurzame concepten en producten.</p>
<p>Op die manier wil het bedrijf een gezonde leefomgeving creëren en bijdragen aan het oplossen van belangrijke maatschappelijke vraagstukken rondom schone lucht, wonen, mobiliteit en natuur. Heijmans’ strategie richt zich daarbij op veiligheid, het toevoegen van intelligentie in de vorm van sensoren (verslimmen) en verduurzamen. Dat laatst gebeurt bijvoorbeeld door duurzaam te ontwerpen en te bouwen. Met oog voor alternatieve energiewinning, efficiënt gebruik van energie, ruimte en materiaal. </p>

Heijmans

<h1>“In 2025 is het mogelijk om subsidievrij zonneparken aan te leggen” </h1>

<p><strong>GroenLeven ontwikkelt en realiseert grootschalige zonne-energie in Nederland. Om zo efficiënt mogelijk met de schaarse ruimte om te gaan, specialiseert GroenLeven zich in ‘dubbelfuncties’. Zoals drijvende zonnepanelen of zonnepanelen boven zacht fruit, waardoor energie wordt opgewekt en tegelijkertijd kwetsbare frambozen worden beschermd tegen te uitbundig zonlicht. </strong> </p>

<p>“Onze missie is de wereld voorzien van schone energie”, zegt algemeen directeur Roland Pechtold van GroenLeven. Pechtold wordt naar eigen zeggen gedreven door oprechte zorgen over klimaatverandering. “We willen een bijdrage leveren aan de oplossing van het klimaatvraagstuk. Dat kunnen we alleen samen. Dus we werken intensief aan de energietransitie met omwonenden, bedrijven, corporaties zoals FrieslandCampina en Agrifirm, overheden, het onderwijs en netbeheerders.” </p>

<h3>Dubbelfuncties </h3>

<p>GroenLeven heeft zich gespecialiseerd in het bouwen van installaties voor zonne-energie op locaties, die al een andere functie hebben. “Nederland is een klein land, de ruimte is schaars. Daarom zoeken wij graag dubbelfuncties op. Denk aan zonneparken op grote daken, water, industrieterreinen, vuilstorten, parkeerplaatsen en boven zacht fruit zoals frambozen,” zegt Pechtold. “Én we gaan geen uitdaging uit de weg: zo hebben we ook een zonnepark gerealiseerd tussen de start- en landingsbaan van <a href="https://www.duurzaambedrijfsleven.nl/change-energy/32721/zonnepark-luchthaven" target="_blank" rel="noreferrer noopener">Groningen Airport Eelde</a>, terwijl de luchthaven gewoon actief was.” </p>

<p class="embed-responsive embed-responsive-16by9"><iframe src="https://www.youtube.com/embed/DzuP4QBc9mU?rel=0"></iframe></p>

<p>In 2019 leverde het bedrijf zelfs een bijdrage van 1 procent aan de totale uitdaging van het Nationale Klimaatakkoord. Belangrijke onderdelen van dat klimaatakkoord zijn voor zonne-energie onder andere de zonneladder, in welke volgorde zonne-energie moet worden toegepast, en lokale participatie. “Wij vonden het bij de aanleg van een zonnepark altijd al belangrijk om de omgeving goed mee te nemen en te laten participeren. Je ziet dit dus overal terug bij onze bestaande projecten, zoals ons <a href="https://www.duurzaambedrijfsleven.nl/energietransitie-business/33193/zonnepark-oranjepoort" target="_blank" rel="noreferrer noopener">zonnepark in Emmen</a> en het grootste drijvende zonnepark buiten Azië dat we hebben gerealiseerd op een zandwinplas in Zwolle. Deze zijn bijna volledig in lokaal eigendom. Dé verwezenlijking van het klimaatakkoord.” GroenLeven installeerde al meer dan 230.000 zonnepanelen op het water. </p>

<p>Nederland is een klein land, “Singapore at the North Sea”, dus ruimtelijke ordening is vaak een heet hangijzer. Er heerst dan ook een discussie over het gebruik van landbouwgrond voor de opwekking van duurzame energie. Hoewel GroenLeven met de dubbelfunctie-strategie constructief in het debat zit, wijst Pechtold erop dat, op basis van een studie van TNO en de Universiteit Utrecht, in 2030 slechts 0,2 procent van de landbouwgrond nodig is voor energieopwekking om de doelstellingen te halen. “We moeten zorgvuldig omgaan met vruchtbare landbouwgrond, maar ook in landbouwgrond zitten gradaties.” </p>

<p>Waar Pechtold kansen ziet, naast zonnepanelen boven zacht fruit, is de grond in de veengebieden. Dankzij het zakkende waterpeil en de oxiderende grond stoten die steeds meer CO2 uit; bovendien kampen boeren er met mislukte oogsten. “Als wij daar zonnepanelen mogen neerleggen, kunnen we de waterdaling tegengaan, de natuur een kans geven en tegelijkertijd energie opwekken. Tegen dit soort gebieden kan de landbouwsector geen nee zeggen.” </p>

<h3>Samenwerken met netbeheerders </h3>

<p>Naast efficiënt ruimtegebruik is samenwerking met de netbeheerders van cruciaal belang voor GroenLeven. Volgens de letter van de wet zijn de netwerkbedrijven verplicht om ieder nieuw zonnepark aan te sluiten op de infrastructuur, zodat de duurzaam opgewekte stroom de gebruiker kan bereiken. Maar de netwerkbedrijven hebben grote moeite om het tempo van de energietransitie bij te houden, omdat wind- en zonneparken vaak een verzwaring van de netwerken vereisen. “Samen met netbeheerders kijken we hoe we de transitie het beste kunnen realiseren”, zegt Pechtold. “We hebben het recht op een aansluiting, maar het moet wel uitvoerbaar zijn. Formeel sturen we weleens boze brieven naar elkaar, maar informeel werken we samen hard aan innovatieve oplossingen.” </p>

<p>Samen met Alliander realiseert GroenLeven een <a href="https://www.duurzaambedrijfsleven.nl/energietransitie-business/32675/waterstof-friese-elektriciteitsnet" target="_blank" rel="noreferrer noopener">proefproject</a> waarbij een elektrolyser waterstof produceert van zonne-energie. Daarmee wordt het net ontzien. Met netwerkbedrijf Enexis koos GroenLeven voor een andere oplossing om het netwerk te ontzien op piekmomenten: ‘peak shaving’. “Dan knijpen we de energieopwekking zodanig af dat het netwerk het precies aan kan”, legt Pechtold uit. “Op dat moment verlies je even productie, maar het voordeel is dat het zonnepark wel gebouwd en aangesloten kan worden.” Het energieverlies is beperkt, ongeveer 2 tot 5 procent van de opgewekte stroom kan niet worden afgevoerd. </p>

<h3>Aanpassen van de beleidskaders </h3>

<p>Het belangrijkste is volgens Pechtold dat beleidskaders aangepast moeten worden om de energietransitie te faciliteren. Soms lijkt het namelijk of er een rem zit op de energietransitie. Dat zie je terug in vele vergunningstrajecten. “Dat kan écht niet meer”, alarmeert de GroenLeven-directeur. Wat is er volgens Pechtold dan nodig? “We moeten positief blijven denken en kritisch naar onszelf kijken”, oppert hij. “Want er is veel om wél trots op te zijn. Dankzij het klimaatakkoord en de Regionale Energie Strategieën (RES) is er nu veel meer landelijke regie, die we met lokale autonomie aan het invullen zijn.” </p>

<p>Een ander positief voorbeeld ziet Pechtold in de manier waarop de samenspraak plaatsvindt tussen overheid, netwerkbedrijven en de bedrijven voor hernieuwbare energie. “Die drie partijen hebben elkaar echt gevonden”, merkt hij op. “De techniek is de afgelopen tijd enorm veranderd. De regels zijn nog gebaseerd op oude systemen. Met elkaar proberen we nu de regelgeving aan te passen.” </p>

<h3>Maatschappelijk draagvlak essentieel </h3>

<p>Maatschappelijk draagvlak is belangrijk voor energieprojecten. Dat wordt benadrukt in het klimaatakkoord en de Regionale Energie Strategieën. “Het is belangrijk samen met de omgeving zonne-energie te ontwikkelen en ervoor te zorgen dat de omgeving kan profiteren, in welke vorm dan ook. Maar bovenal gaat het om goede communicatie en échte inspraak in de plannen. Soms maken we aan de hand daarvan een park kleiner, veranderen we de indeling of passen we de landschappelijke inpassing aan. Wij vinden de panelen mooi, maar voor omwonenden helpt het vaak als we de zonnepanelen juist aan het blikveld kunnen onttrekken.” </p>

<p>Lokale participatie gaat volgens Pechtold verder: “Bij elk van onze projecten kijken we hoe we lokale bedrijven kunnen aanhaken bij de ontwikkeling van het zonnepark. Zo gaat zo’n bron van groene energie echt leven in de regio. Wat ik bij ons zonnepark in Emmen erg mooi vind, is dat daar een educatiecentrum komt. Lokaal onderwijs en het lokale bedrijfsleven kunnen daar werken aan innovaties, onder andere op het gebied van zonne-energie, waterstofproductie, warmtetechnieken en het gebruik van biobased materialen. Werken aan het nu en aan de toekomst van de energietransitie.” </p>

<h3>Subsidievrij </h3>

<p>Waar nu nog subsidies nodig zijn om zonnestroom tegen concurrerende prijzen op de markt te krijgen, is het doel van GroenLeven om zo snel mogelijk subsidievrij te zijn. Pechtold: “De vraag naar schone energie blijft stijgen en daarmee ook de prijs van GvO’s (Garanties van Oorsprong). Steeds meer consumenten en bedrijven kiezen bewust voor hernieuwbare energie. Ik verwacht dat de businesscase van grootschalige zonne-energie binnen vijf jaar zo sterk is, dat we geen subsidies meer nodig hebben.” </p>

GroenLeven

Bouw en infra

Advies en dienstverlening

Retail

Financiën

Energie

Transport en mobiliteit

Industrie & Chemie

Leiderschap

Circulaire economie

Technologie

Landbouw en voeding

Todays Change Makers Kadir Van Lohuizen

Dennis schircke

Alfons wispels pure energie klimaatplein

Annemieke roobeek staand

Martijn hagens okt19

Roland pechtold 2020 sanne van der most 2

Foto Ruben

Foto Marc speijer 20200804

Portret Bo

210916 Change Inc 7

290317 17

Kees de Vries Blauwvinger energie

Emile Croin 2

DSC2633

DSC2761

Michiel Van Den Berg 007 1

211001 Change Short Stories 1

Pieter Willems color variant1

Ronalt Folbert

Logo Vattenvall 2021 diap

HPVV5551 BE Wportal Roderick Glerum

Daan Versteeg

Lizzy Butink

Maren de Weerd

Wendeline Besier

Xander Slager

Martijn van Paassen

Roel Nozeman

Wilco Otte

Fred Bos

Julia van Boven

Jeljer Haarsma

Drees Peter van den Bosch

Peter Paul Weeda

Mariah Mansvelt Beck

Peter Molengraaf

Debby Slofstra

Erik van Houten

Irene Visser

Sabine Stuiver

Sheila Struyck

Leen Zevenbergen

Renco Schipper

Maarten van Dam

Jan Lenstra

Wendy de Jong

Jan Willem van de Groep

Marianne van Leeuwen

Finn McClain

Stephan Bredewold

Mark Hartmans

Sebastian Monteban

Joop Joost Hietbrink

Henk van Raan

Joost Wouters

Danielle de Nie

Thaddeus Anim-Somuah

Jacqueline van den Ende

Kika Buhrmann

Marloes van Heteren

Sanne Akerboom

Mirwais Momand

Rinke Zonneveld

Jaap Korteweg

Willem van Weede

Jeroen van de Ven

Sandra van Beest

Wim Betten

Quirine de Weerd

Chantal Schrijver

Johan Krijgsman

Danny Benima

Ika van de Pas

Savitri Groag

Danny Hoekzema

Marije Klomp

Samuel Beltman

Thibaud van der Steen

Marjet Rutten

Karina Tiekstra

Wim de Laat

Fleur Bakker

Eva Ronhaar

Change.inc

Christian Kampmann

<p>“Eten doen we iedere dag, maar onze voedselkennis is beperkt. Waar komen al die producten vandaan? Hoe worden ze gemaakt? Ik weet dat vaak niet, en ik ben zeker niet de enige. Ik had er bijvoorbeeld geen idee van dat een maaltijd gemiddeld 30.000 kilometer reist voordat het op ons bord ligt. Nederland heeft enorme distributiecentra, kassen en veeteeltbedrijven, maar we komen er niet. In die zin is de voedselindustrie best een schimmige wereld. Er wordt veel aan marketing gedaan met keurmerken, mooie verpakkingen en eierdozen waarop blije kippen te zien zijn. Dat beeld strookt niet altijd met de werkelijkheid. Dat wilde ik laten zien.”</p>

Kadir van Lohuizen

Annemarije Tillema

Jouri Schoemaker

Tessa Venker

Yvonne Neef

<p>Bij Semper power is Schiricke verantwoordelijk voor business en projectmanagement. Schircke is daarnaast oprichter en eigenaar van Syncoo, een bureau dat de belangen behartigt van investeerders en aandeelhouders van windenergieprojecten en grootschalige energieopslagsystemen. Schircke heeft een achtergrond in ondernemerschap, ontwikkeling en assetmanagement in de duurzame energiesector.</p>

<h2>Voorkomen dat duurzame energie verloren gaat</h2>

<p>Bij Semperpower ontwikkelt Schiricke Energie Opslag Systemen (EOS), slimme batterijen die duurzame energie opslaan op momenten van overvloed, en deze weer vrij laat op momenten dat de markt daar om vraagt. Daarmee voorkomt hij dat duurzame energie verloren gaat. Het bedrijf doet dit voor wind- en zonnepark ontwikkelaars, netwerkbedrijven (DSO’s) en industriële afnemers.</p>

Dennis Schircke

<p>Wispels is een geboren ondernemer. Tot zijn dertigste verdiende hij zijn geld met verzekeringsbedrijven. In 1995 richtte hij het duurzame energiebedrijf Raedthuys op, dat met behulp van crowdfunding de eerste windmolen bouwt. In 2011 komt daar zonnenergie bij en in 2013 ontstaat dochteronderneming Pure Energie dat de duurzame energie gaat verkopen. Daarmee krijgt Wispels de hele keten, van weiland tot stopcontact in eigen hand. In 2019 voegt hij alle bedrijven samen en gaat het bedrijf verder onder de naam Pure Energie. </p>

<h2>Ontwikkelen met energiecoöperaties</h2>

<p>Wispels gelooft in participatie bij de ontwikkeling van duurzame energieprojecten. Pure Energie ontwikkelt altijd in samenwerking met energiecoöperaties. Alle projecten van Pure Energie zijn voor 50 procent eigendom van de lokale bevolking. De stroom die Pure Energie levert komt uitsluitend van eigen wind- en zonneprojecten. Krijgt het bedrijf meer klanten dan moet het dus voor meer opwekcapaciteit zorgen.</p>

<p>Volgens de Twentse ondernemer zijn mensen zich onvoldoende bewust van hoe energie gemaakt wordt. In een interview met RTV Oost zei hij: “Als we hier in Twente kolencentrales zouden hebben en we zouden die pijpen zien met die rook en roet eruit, dan zouden we beter weten. Maar het wordt ver weg gemaakt en thuis komt het vanzelf uit het stopcontact.”</p>

Kadir van Lohuizen

Fotograaf en filmmaker
NOOR images

Zoek een Changemaker

Ronalt Folbert

Heijmans

Pieter Willems

PowerD

René Raaijmakers

Groendus

Michiel van den Berg

Eteck Energiebedrijven

As Tempelman

Eneco

Johannes Duijzer

Sunrock

Annemieke Roobeek

o.a. MeetingMoreMinds, ABN Amro, Eneco

Emile Croin

Anexo

Martijn Hagens

Vattenfall

Kees de Vries

Blauwvinger Energie Coöperatie

Monique Sweep

Deltawind

Bo Salet

Wattlab

Marc Speijer

CityTec

Alice Krekt

Deltalinqs

Ruben Beens

Bp Nederland

Roland Pechtold

GroenLeven

Dennis Schircke

Alfons Wispels

Pure energie

Kadir van Lohuizen

Fotograaf en filmmaker NOOR images

Zoek een Changemaker

Ronalt Folbert

Heijmans

Pieter Willems

PowerD

René Raaijmakers

Groendus

Michiel van den Berg

Eteck Energiebedrijven

As Tempelman

Eneco

Johannes Duijzer

Sunrock

Annemieke Roobeek

o.a. MeetingMoreMinds, ABN Amro, Eneco

Emile Croin

Anexo

Martijn Hagens

Vattenfall

Kees de Vries

Blauwvinger Energie Coöperatie

Monique Sweep

Deltawind

Bo Salet

Wattlab

Marc Speijer

CityTec

Alice Krekt

Deltalinqs

Ruben Beens

Bp Nederland

Roland Pechtold

GroenLeven

Dennis Schircke

Alfons Wispels

Pure energie

Fotograaf en filmmaker
NOOR images